De prijzen voor gas en elektriciteit rijzen pan uit. Van alle kanten wordt gewaarschuwd voor een dure winter. Met grote en doorgaans moeilijk te verwarmen gebouwen zien kerken een hoge energierekening op zich afkomen. Wat kunnen parochies doen?
Een eenduidig advies voor het hele bisdom is moeilijk te geven, omdat elke kerk anders is. Bovendien is er tussen kerken een grote verscheidenheid in verwarmingssystemen en energiecontracten. Maatregelen om zuinig om te gaan met energie en de kosten binnen de perken te houden, betreffen dus altijd maatwerk. Wel hebben we enkele algemene tips op een rij gezet:
Om te beginnen zijn we ons als er Kerk goed van bewust dat we de aarde als Gods schepping hebben gekregen. Het is onze verantwoordelijkheid om daar respectvol mee om te gaan. Dat geldt ook voor het zuinig zijn op energiebronnen. Het is niet voor niets dat paus Franciscus daar in zijn encycliek Laudato Si’ uitvoerig naar verwijst. Los van alle financiële consequenties is het onze opdracht om op een verantwoorde wijze met fossiele brandstoffen om te gaan en het milieu niet meer te belasten dan strikt noodzakelijk is.
Kleinschalige maatregelen
Als het gaat om het nemen van energiemaatregelen in kerken en pastorieën geldt als vuistregel dat parochies kunnen doen wat ieder huishouden doet: laat de verwarming niet nodeloos lang branden, houd ramen en deuren zoveel mogelijk gesloten als de kachel brandt, zet de verwarming en elektrische apparaten uit in ruimtes waar op dat moment niemand is.
Het isoleren van volledige kerkgebouwen is niet eenvoudig, maar er zijn wel een aantal kleinschalige maatregelen die parochies kunnen nemen en die zichzelf snel terugverdienen, zoals het dichten van gaten en kieren, het plaatsen van deurdrangers, het isoleren van verwarmingsleidingen en dergelijke of plaatsen van isolerend folie achter radiatoren. Deze maatregelen zorgen niet alleen voor minder warmteverlies, maar ook voor minder tocht, waardoor het aangenamer aanvoelt.
Stook met beleid
Een ander belangrijk advies aan parochies is: stel de start van het stookseizoen voor vieringen zo lang mogelijk uit (bijvoorbeeld tot eind november) en stop met stoken zodra dit in het voorjaar ook weer enigszins kan (bijvoorbeeld voor 1 april). Stook een kerkgebouw in ieder geval niet warmer dan 14-15 graden. Houd hierbij een opwarmsnelheid aan van 1 tot 1,5 graad per uur, zodat vocht uit de lucht geen bouwkundige problemen kan veroorzaken. Zet de verwarming ook niet te vroeg voor een viering aan en zet ‘m ook op tijd weer uit. Laat een vooraf ingesteld verwarmingsprogramma niet zomaar standaard draaien, maar stel de temperatuur telkens af op de actuele weersituatie. Een verwarming die uit staat, bespaart het meest!
Warmtekussens
In de media is al gesuggereerd om gelovigen te vragen om een extra trui of dikke jas aan te trekken of om een fleece dekentje van thuis mee te brengen. Eventueel zouden parochies deze ook zelf kunnen aanschaffen en bij de ingang van de kerk uitdelen. Er zijn ook kussentjes in de handel die vooraf verwarmd kunnen worden, de zogeheten stoovs. Wellicht kan het voor parochies interessant zijn om hierin te investeren in plaats hoge energierekeningen te betalen. Er zijn zelfs bedrijven die zich gespecialiseerd hebben in het op maat leveren van verwarmbare kussens voor kerken (sit and heat). Het bisdom laat het aan de parochies over om daar zelf een keuze in te maken, maar het is goed om te weten dat dergelijke mogelijkheden bestaan.
LED-verlichting
Ook bij elektrische apparaten valt nog veel te besparen. Het kan de moeite waard zijn om te onderzoeken of bestaande verlichtingsarmaturen geschikt zijn voor LED-lampen of met kleine aanpassingen geschikt te maken zijn. Dit kan een behoorlijke besparing op de energierekening opleveren. Sommige parochies hebben een kopieerapparaat of een geavanceerde printer. Deze gebruiken doorgaans veel stroom. Zet die apparaten uit op momenten waarop ze niet gebruikt worden. Ook dat levert een besparing op.
Vermijd te veel vocht
Niet alleen de temperatuur, maar ook de luchtvochtigheid in een kerk is van belang. Als de luchtvochtigheid te hoog wordt (bijvoorbeeld door de kou) kan dit tot schimmelvorming leiden. Maar met een paar eenvoudige trucs kan de luchtvochtigheid al naar beneden worden gebracht: beperk het aantal planten en bloemen in vazen en gebruik bij het schoonmaken van de kerk niet veel water, want het vocht blijft in het gebouw hangen.
Vieringen
Het bisdom is er géén voorstander van om vanwege de kou vieringen te laten uitvallen, maar wellicht is het wel denkbaar om – wanneer het aantal kerkgangers niet al te groot is – de viering tijdelijk te verplaatsen naar een nevenruimte bij de kerk die makkelijker en goedkoper te verwarmen is.
Energie voor kerken
Een aantal jaren geleden is het initiatief ‘energie voor kerken’ gestart, waarbij kerken gezamenlijk energie inkopen en zo gunstigere contracten kunnen afsluiten. Het project ‘energie voor kerken’ bestaat nog steeds en wellicht is het voor parochies interessant om zich hierbij aan te sluiten. Al staat het parochies ook vrij om een andere leverancier te kiezen als dat in hun geval gunstiger is.
Voor de lange termijn kan het voor kerken de moeite waard zijn om eens goed naar hun energievoorziening te kijken en bijvoorbeeld zonnepanelen aan te schaffen – voor zover dat bij het betreffende kerkgebouw of pastorie mogelijk is – of om een energiezuinigere installatie aan te schaffen.
Meer tips
Ook andere kerkelijke organisaties hebben zich al gebogen over de vraag hoe kerken zuiniger met energie kunnen omgaan. Het buurbisdom Aken heeft een uitgebreide webpagina om tot ene beter energiemanagement te komen. De landelijke organisatie Groene Kerken heeft een toolkit met tips ontwikkeld om energie te besparen.
Tips bisdom Aken Groene Kerken Energie voor kerken
Warmtekussens 1 Warmtekussens 2
Alle parochies in Limburg worden uitgenodigd om weer deel te nemen aan het driejaarlijks armoedeonderzoek van het Knooppunt Kerken en Armoede.
In het verleden heeft een groot aantal parochies uit ons bisdom hier ook aan deelgenomen. De resultaten worden verwerkt in een landelijk rapport, waarmee de kerken het gesprek met de overheid en maatschappelijke organisaties over armoede kunnen aangaan.
In het onderzoek wordt onder andere gevraagd naar hulpverlening door parochies, diaconiegroepen of caritasinstellingen in heel Nederland. De vragenlijst is kort en bestaat uit ongeveer tien vragen. Door het invullen van deze vragenlijst ontstaat een beeld van zowel de materiële als de immateriële hulp die door kerken wordt verleend. Invullen van het onderzoek kan tot 31 oktober. Alle parochies ontvangen daar deze week ook nog een aparte uitnodiging voor.
De regionale Startdag voor de Vastenactie vindt dit jaar plaats op zaterdag 5 november in Roermond. De dag is bedoeld voor iedereen die zich in de Limburgse parochies inzet of wil inzetten voor de Vastenactie die in de periode tussen carnaval en Pasen 2023 wordt gehouden.
Tijdens de bijeenkomst wordt het campagnethema ‘migratie’ van verschillende kanten belicht. Daarnaast verzorgt Colinda Janssen van de Sociëteit van Afrikaanse Missiën Nederland een lezing over haar tijd in een vluchtelingenkamp in Ghana en haar werk met ex-kindsoldaten in Liberia. Ook kunnen alle beschikbare campagnematerialen bekeken worden.
De dag begint om 10.00 uur en is rond 14.30 uur afgelopen. Een lunch en koffiepauzes. De Startdag vindt plaats in multifunctioneel centrum ’t Paradies aan de Munsterstraat 61 te Roermond. Graag aanmelden voor 17 oktober. Na aanmelding volgt een bevestiging van deelname.
Nadat deze zomer de verslagen van de zogeheten synodale gesprekken in de bisdommen naar Rome zijn gestuurd, heeft het Vaticaan onlangs de vervolgfase aangekondigd. Na de diocesane ontmoetingen volgen nu de continentale ontmoetingen.
Op weg naar de Algemene Bisschoppensynode van oktober 2023 begint nu een nieuwe fase. Afgelopen jaar hebben alle gelovigen aan de basis de gelegenheid gehad om hun mening te geven over het synodale proces in de Kerk, dat door paus Franciscus is aangezet onder het motto ‘gemeenschap, participatie, missie’. De volgende stap zijn bijeenkomsten op het niveau van de werelddelen, de zogeheten continentale ontmoetingen. Voor Europa vinden die plaats van 5 tot en met 12 februari 2023 in Praag, Tsjechië. De organisatie van deze continentale ontmoeting is in handen van de Raad van de Europese Bisschoppenconferenties (CCEE).
Bij de aankondiging van de tweede fase zei kardinaal Mario Grech, secretaris-generaal van de Synode, dat er twee beslissende momenten zijn geweest in de eerste fase: de raadpleging van het Volk van God in de afzonderlijke bisdommen en de onderscheiding van de herders in de bisschoppenconferenties. “Op basis van de syntheses van de bisschoppenconferenties zal het secretariaat van de synode binnenkort met een gekwalificeerde groep deskundigen bijeenkomen om een synthesedocument op te stellen waarmee de continentale fase zal worden ingeluid.” Volgens kardinaal Grech heeft de eerste fase een Kerk laten zien “die leeft, die behoefte heeft aan authenticiteit en genezing en die er meer en meer naar verlangt een gemeenschap te zijn die de vreugde van het Evangelie viert en verkondigt, en die leert samen te wandelen en te onderscheiden.”
Circulariteit
Nieuw in de terminologie van het Vaticaan is het begrip ‘circulariteit’. Hiermee wordt bedoeld dat de bisschoppenconferenties tijdens de continentale ontmoetingen de kans krijgen om te reageren op een conceptdocument voor de uiteindelijke Bisschoppensynode van volgend jaar. Normaal gesproken zou op basis van de nu gehouden consultatie een zogeheten werkdocument (instrumentum laboris) voor die synode worden opgesteld. Door een extra continentale fase in te voegen wil Rome de circulariteit van luisteren en onderscheiden bevorderen, om zodoende zeker te weten dat de raadpleging van het Volk van God gewaarborgd is. “De continentale assemblees worden opgeroepen het door het secretariaat van de synode aan te leveren document te herlezen en aan te geven of het effectief de synodale horizon weergeeft die in de specifieke Kerken van dat continent naar voren is gekomen,” aldus kardinaal Grech.
Kwartaalbijeenkomst van de dekens met de bisdomstaf.
De Kerk viert vandaag Wereldmissiedag.
In parochies wordt gecollecteerd voor het werk van Missio.
Geloofgesprek met vicaris Vincent Goulmy over Missio, 9.45 uur op NPO2
TV-mis vanuit de Sint-Jozefkerk in Landgraaf-Waubach, 10.00 uur op NPO2
In de kathedraal in Roermond worden drie transeunt diakens gewijd.
Zie ook Nieuws uit het bisdom.
Het kruis van de Wereldjongerendagen is dit weekeinde te gast in Limburg. Er zijn bijeenkomsten in Venlo, Roermond en Maastricht. Meer info
De Nederlandse bisschoppen brengen deze week hun Ad Liminabezoek aan Rome.