Mirjam Spruit en Tim Schilling: ‘Parochies veranderen als mensen veranderen’

Parochies in Nederland zijn in beweging. Kerkbesturen en pastorale teams zijn op zoek naar manieren om de kerk nieuw leven in te blazen. Een duidelijk bewijs daarvan is het tweedaags congres ‘De Missionaire Parochie’, dat half maart in het Brabantse Oudenbosch plaatsvindt en binnen no-time volgeboekt was. Ook vanuit Limburg gaan er diverse belangstellenden naartoe. Medeorganisatoren van dit congres zijn de theologen Mirjam Spruit en Tim Schilling van het Centrum voor Parochiespiritualiteit in Nijmegen.

De basis van het congres zijn de boeken ‘Rebuilt’ en vooral ‘Als God renoveert’, die allebei vorig jaar in een Nederlandse vertaling verschenen. De boeken zijn van de hand van een Amerikaanse en een Canadese pastoor, die beschrijven hoe zij hun parochie gerevitaliseerd hebben. James Mallon, de auteur van ‘Als God renoveert’, is de keynote speaker op het congres in Oudenbosch. Hoe verklaren Spruit en Schilling de enorme belangstelling voor zijn boek en het congres?

“De tijd is er rijp voor,” meent Schilling. “In de meeste bisdommen zijn de samenvoegingen van parochies bijna afgerond. Dat moest eerst gebeuren. Daaruit ontstaan nu als vanzelf vragen over hoe het verder moet. Dat is logisch, want fusie zonder visie werkt niet. Er komt ruimte voor andere vragen: hoe kom je tot nieuw geestelijk leven? Daar gaan die twee boeken op in. Weliswaar op een Canadese en Amerikaanse manier, maar de kerninzichten gelden ook in Nederland. Dat spreekt aan."

Zijn collega Spruit bevestigt dit: “Het zijn praktijkboeken over hoe je heel praktisch te werk zou kunnen gaan, in begrijpelijke taal. Het zijn ook allebei verhalen van priesters die met een team in de dagelijkse praktijk van de parochie staan, met alle problemen van dien, maar die daarin toch een weg gevonden hebben. Die kun je niet klakkeloos op de Nederlandse situatie van toepassing verklaren – Mallon zegt dat ook heel duidelijk – maar je kunt wel proberen de gedachtegang erachter te begrijpen en bekijken wat daarvan in je eigen parochie toepasbaar is.”

Wat is die methodiek dan?
Schilling: “Het begint met woorden als ‘evangelisatie’ en ‘een persoonlijke relatie met God’. Dat zijn begrippen waarmee je een jaar of tien, twintig geleden in Nederlandse parochies niet moest aankomen. We hadden als moderne mensen allemaal het idee dat we het zelf wel bepaalden hoe het moest. Deze boeken draaien dit om: God bouwt het huis. Hij is in de kerk aan het werk. Hij moet het doen, wij worden uitgenodigd met Hem meewerken. Dat begint met een persoonlijke relatie met God. Vervolgens komt Jezus’ opdracht om leerlingen te maken aan bod. Beide boeken gaan uit van die opdracht: wat betekent het om leerling van Jezus te zijn, individueel en samen? En hoe bereik je vervolgens andere mensen met die boodschap?”

Staan parochies daar nu wel voor open?
Spruit: “De enorme belangstelling voor de boeken en het feit dat het congres heel snel uitverkocht was, geeft aan dat er iets leeft in kerkelijk Nederland. God is inderdaad aan het werk. Er komen heel verschillende mensen naar het congres. Er zullen ook wel kritische geluiden te horen zijn, maar dat mag. Wij hebben helemaal niet het idee dat Mallon het antwoord is op alle problemen. De twee boeken helpen ons om fundamentele vragen te stellen: Wat geloof je? Waarom ben je kerk? Dat zijn vragen die in vergaderingen van kerkbesturen zelden besproken worden, maar wel de basis van elke parochie vormen. Ik sprak laatst een pastoraal werker die zei: ‘Ons werkoverleg ging altijd over het verdelen van taken, nooit over de inhoud. Eindelijk komt het nu wel een keer ter sprake’.”

Schilling knikt en vult aan: “De kerk is de afgelopen decennia heel sterk naar binnen gericht geweest, maar het is onze opdracht om juist naar buiten te treden, om naar mensen toe te gaan en hen in contact met God te brengen. Als je het zo bekijkt, is onze doelgroep helemaal niet kleiner geworden, maar juist veel groter. We zijn geneigd om snel meetbare resultaten te willen zien: geld, aantallen bezoekers, etc. Maar de eigenlijke vraag is: hoe is je relatie met God? Daar zijn we als kerk voor opgericht. Daar waar mensen persoonlijk geraakt zijn, komt ook iets van de grond.”

Dat is ook de kern van de zogeheten Alpha cursus, die met name in ‘Als God renoveert’ sterk aanbevolen wordt. “Omdat die er werkelijk in slaagt om ook mensen van buiten de kerk aan te spreken,” legt Schilling uit. “Dat heeft te maken met gastvrijheid: samen eten en in dan in kleine groepen over je geloof praten. Dat is de insteek. Maar denk niet dat één Alpha cursus je hele parochie verandert. Dit is een voortdurend proces.”

Wat geloof je? Waarom ben je kerk? Dat zijn vragen die in vergaderingen van kerkbesturen zelden besproken worden, maar wel de basis van elke parochie vormen.

Wat is het geheim van de twee boeken?
“De methodiek die in beide boeken beschreven wordt is op zich niet nieuw, maar wordt nu goed leesbaar bij elkaar gezet,” legt Spruit uit. “Rebuilt is praktischer en Amerikaanser. ‘Als God Renoveert’ heeft meer theologische diepgang en verwijst bijvoorbeeld naar uitspraken van de pausen over evangelisatie, die daardoor in een duidelijk kader komen te staan.”

Het logo van ‘Als God renoveert’ bestaat uit drie sleutels. Die staan voor: goed leiderschap, toerusting door de heilige Geest en evangelisatie als hoogste prioriteit. Samengevat komt het er volgens Spruit en Schilling op neer dat Mallon zegt dat de priester zich moet concentreren op zijn hoofdtaken: sacramenten bedienen, verkondigen/preken en leiding geven. Spruit: “Leiding geven, is in dit geval iets anders dan anderen zeggen wat ze moeten doen! Ik hoor van priesters wel eens dat ze geen manager willen zijn. Terecht! Een leider is ook iets anders dan een manager. Een leider moet visie ontwikkelen, anderen toerusten en een goed team om zich heen formeren.”

Dit laatste is heel belangrijk, zegt Schilling. “Daar waar parochievernieuwing niet lukt, ligt het vaak aan gebrek aan echt leiderschap: er is geen visie en de priester slaagt er niet in om een goed team om zich een te verzamelen. Voor de kerk is dit een heel nieuwe manier van leiding geven, maar in andere organisaties is het heel gebruikelijk. Tussen de parochievrijwilligers zitten altijd wel mensen met ervaring op dit vlak uit het bedrijfsleven. Maak daar gebruik van.”

Er zijn ook stemmen die zeggen: de boeken zijn geschreven vanuit een heel andere kerkelijke beleving. Dat werkt in Nederland niet.
“Natuurlijk is er kritiek mogelijk op deze manier van denken. Ik ging zelf ook sceptisch naar een eerdere conferentie hierover in Engeland,” bekent Spruit. “Mallon hield daar weliswaar een goede speech, maar echt geraakt werd ik door de praktijkvoorbeelden van enkele Engelse parochiepriesters, die vertelden hoe ze aan de slag waren gegaan en op een andere manier naar hun eigen rol en naar de parochie hadden leren kijken. Dat had ook tot een nieuwe beleving van hun priesterschap geleid. Een van de priesters zei: ‘Ik was eigenlijk een ambtenaar en nu ben ik weer pastor’. Parochies veranderen als mensen veranderen.”

Spruit en Schilling hopen dat er in de toekomst ‘oaseparochies’ ontstaan, waar het lukt om volgens deze methodiek te werken. “We zitten nog teveel in de structuur van de volkskerk. Zonder de goede elementen daarvan overboord te gooien, moeten we ons realiseren dat die tijd echt voorbij is,” zegt Schilling. “Neem de doop of de eerste communie. Ouders willen een ritueel voor hun kind, maar wat ze eigenlijk zouden moeten willen, is het contact met Jezus. Daar moet je dan wel met ze over in gesprek gaan. We moeten echt een andere aanpak kiezen en niet doorgaan zoals het was. God is niet veranderd, maar hoe mensen op Zijn boodschap reageren wel. Wij moeten ons afvragen hoe wij in deze tijd met Gods boodschap omgaan.”

Wat kunnen kerkbesturen doen die niet naar het congres gaan, maar wel aan de slag willen?
Spruit: “Ze zouden samen de boeken kunnen lezen of de filmpjes bekijken die op de website van De Missionaire Parochie staan. Dit helpt om samen te praten over wat er aan de hand is en om vervolgens een visie te formuleren: waar willen we heen als parochie? Daarna kun je vanuit de Alpha cursus aan de slag gaan. Bidden voor de toekomst van de parochie hoort daar nadrukkelijk ook bij. En laat priesters denken vanuit leiderschap en het vormen van een team.” 

Schilling: “Voor kerkbesturen kan het heel belangrijk zijn om zakelijke onderwerpen in relatie te brengen tot het geloof. Je kunt het wel hebben over financiën en inkomsten. Maar als je dat in verband brengt met rentmeesterschap krijgt het opeens een andere lading: waarom hebben we geld nodig? Waarom vinden we het belangrijk dat er een goed dak op de kerk ligt? Omdat we er samen komen om het geloof te vieren. Als die koppeling er niet is, mis je iets. Datzelfde zien we bij Kerkbalans. Vaak wordt aan gelovigen een keurig financieel overzicht gegeven en gevraagd om bij te dragen. Maar als je er niet bij zegt dat dit geld nodig is om het evangelie uit te dragen, raakt het mensen niet. Dat zie je dus ook gebeuren.”

Het congres is Oudenbosch is overtekend. Er is zelfs een wachtlijst. Parochies die toch aan de slag willen, kunnen eventueel een beroep doen op het CPS voor een lezing of een workshop. Daarnaast zijn er nog andere instanties op dit vlak actief, zoals Xpand, Alpha Nederland of het Katholiek Alphacentrum.

 

Centrum voor Parochiespiritualiteit  

Het Centrum voor Parochiespiritualiteit (CPS) is in 1990 in Nijmegen opgericht door de paters van het Heilig Sacrament als pastoraal dienstencentrum voor parochies in het hele land. Het centrum verzorgt lezingen, workshops, conferenties en bezinningsdagen die zich specifiek richten op pastores, leden van kerkbesturen en actieve parochievrijwilligers. Het CPS is ook betrokken bij diverse publicaties en bij het landelijk congres De Missionaire Parochie dat in maart in Oudenbosch wordt gehouden.

CPS De Missionaire Parochie Xpand Alpha Nederland Katholiek Alphacentrum

PDF download

Nieuws uit het bisdom

Digitale eHerkenning parochies gaat door

Aanvraag voor parochies dit voorjaar beschikbaar

Landelijke portefeuille voor mgr. Smeets

Referent voor circus-, kermis- en schipperspastoraat

Subsidie voor erfgoedvrijwilligers

Fonds voor Cultuur Participatie

Open info-ochtend theologiestudie

Zaterdag 22 februari

Voorman carnaval in Geloofsgesprek

Carnavalszondag 23 februari

Lezing over ‘Rechtvaardige oorlog'

Academie Rolduc op vrijdag 28 februari

Benoemingen in het bisdom Roermond

Pastorale benoemingen februari 2020

Gratis hulp bij maken parochieblad

Neem abonnement op Parochiebladenservice

Reli-zoekrubriek: Vraag & Aanbod

Wie kan helpen?

Religieuzen zoeken bruggenbouwers voor waarderingsprijs

In de loop van dit jaar zullen de religieuzen, verenigd in de Konferentie Nederlandse Religieuzen, opnieuw een KNR-waarderingsprijs uitreiken. Dit jaar staat deze in het teken van het omgaan met verschillen en vooral het overbruggen daarvan. Hiervoor worden kandidaten gezocht. 

De KNR-waarderingsprijs is een prijs ter bekroning van activiteiten, die passen bij de traditie van religieuzen op het gebied van zorg, onderwijs en spiritualiteit. De prijs is bedoeld voor een initiatief dat de religieuzen waarderen en waarin zij zich herkennen. Het bestaat uit een bronzen beeldje (foto) en een geldbedrag van € 5.000. Dit jaar is de prijs bestemd voor een project of initiatief dat zich in het brede gebied van onderwijs en vorming op bijzondere wijze inzet voor het overbruggen van verschillen.

Verschillen overbruggen
"We zien in onze maatschappij een steeds grotere diversiteit, maar ook een groeiende polarisatie," aldus de KNR in de aankondiging. "Er is steeds meer sprake van ‘wij-zij-denken’ Er zijn echter ook mensen die openstaan voor de verscheidenheid en die bereid zijn te luisteren naar anderen en proberen de verschillen te overbruggen. Verschillen in sociale, culturele of religieuze achtergrond, verschillen tussen generaties en in kansen en mogelijkheden." Onderwijs en vorming zijn volgens de koepel van zusters, paters en broedes belangrijke middelen om deze verschillen te overbruggen, om vooroordelen weg te nemen en mensen te laten inzien dat er verschillen mogen zijn en dat diversiteit iets positiefs kan zijn. Onderwijs is van oudsher een belangrijk werkveld geweest voor religieuzen. Met het stichten van scholen voor kinderen in hebben zij zich in de 19e en 20e eeuw ingezet om de verschillen in opleiding en kansen voor arme en rijke kinderen te verkleinen.

Nominaties gevraagd
Iedereen kan vanaf nu een project nomineren. Wie project of initiatief kent, waarvan hij of zij vindt dat dit door scholing, vorming of coaching in brede zin bijgedraagt aan het overbruggen van verschillen in de maatschappij, is uigenodigd om het voor te dragen voor de KNR-waarderingsprijs 2020. Aanmelden kan tot uiterlijk 30 april 2020!  Dat kan via het nominatieformulier

Alle informatie over aanmeldprocedure

PDF download

Pastorale projecten

Bisschop vertelt over zijn roeping

Tijdens ontmoetingsdagen voor vrouwen

Bijeenkomsten huwelijksvoorbereiding

Regionale avonden noord, midden en zuid

Gezinsweekend over ‘geloof en verstand’

Van 13 - 15 maart in Steyl

Indiareis bisschop Smeets in beeld

Bisschop Harrie Smeets heeft in januari een missiereis naar India gemaakt.
Hij bezocht de thuisbisdommen van diverse priesterstudenten van het grootseminarie Rolduc,
hij woonde twee priesterwijdingen bij en liet zich onderdompelen in de Indiase cultuur.

Bekijk uitgebreide fotoreportage Lees het dagboek van de reis

 

Bustocht naar Stille Omgang vanuit Limburg

In de nacht van zaterdag 21 maart op zondag 22 maart wordt in Amsterdam weer de jaarlijkse Stille Omgang gehouden. Vanuit Limburg en Oost-Brabant reizen er bussen hierheen.

De Stille Omgang is een katholieke bidtocht die al sinds de 14e eeuw in Amsterdam wordt gehouden om het zogeheten ‘Mirakel van Amsterdam’ te gedenken, waarbij een hostie uit het vuur herrees. Sinds het processieverbod uit de 19e eeuw vindt de tocht in stilte plaats. Het thema van de Stille Omgang luidt dit jaar: ‘De luisterende mens is aanwezig bij de Ander’. De tekst is ontleend aan de Syrië vermoorde missionaris Frans van der Lugt S.J.

Op zaterdagavond 21 maart komen naar verwachting zo’n vierduizend bedevaartgangers uit het hele land naar Amsterdam, per touringcar, per fiets of zelfs te voet om daar in de nacht de Stille Omgang door het centrum van de stad te lopen. Voorafgaand of na afloop van de tocht wonen zij een van de twintig eucharistievieringen bij, die in de zeven kerken van de binnenstad worden opgedragen.

Dit jaar viert de Stille Omgang haar 675-jarig jubileum. Uniek aan deze bidtocht zijn de stilte, het ontbreken aan uiterlijk vertoon, de duisternis en de verbondenheid tussen de gelovigen.

Aanmelden en meer info Noord-Limburg Aanmelden en meer info Midden- en Zuid-Limburg

PDF download

Agenda

Zondag 23 t/m dinsdag 25 februari

Carnaval | Kantoren bisdom gesloten

Drie dagen feest aan de vooravond van de 40-dagentijd. In verband met Carnaval zijn de kantoren van het bisdom Roermond op maandag 24 en dinsdag 25 februari gesloten.

 

Woensdag 26 februari

Aswoensdag

Begin van de 40-daagse vastentijd met het opleggen van het Askruisje. Tevens start van de jaarlijkse Vastenactie.a

Vrijdag 28 februari

Diocesane herdenking 75 jaar bevrijding

Plechtige requiemmis in de kathedraal in Roermod ter nagedachtenis aan de priesters, religieuzen en lekengelovigen die in de Tweede Wereldoorlog zijn gestorven als gevolg van hun rol in het verzet.

Maandag 2 en dinsdag 2 maart

Priesterdagen

Ontmoetingsdagen voor priesters van het bisdom Roermond aan het begin van de 40-dagentijd in Abdij Rolduc.

-->