De eerste uitgave van Clavis is uit. Dat is het nieuwe webmagazine van het bisdom Roermond. Clavis vervangt het maandelijkse Infobulletin, dat gratis naar leden van pastorale teams, kerkbesturen, vrijwilligers, kloosters en overige geïnteresseerden wordt gestuurd. Net als voorheen het Infobulletin, zal ook het webmagazine Clavis maandelijks verschijnen en is het voor iedereen gratis op internet te lezen. Alle abonnees krijgen elke maand per e-mail een bericht als de nieuwe uitgave online is.
Clavis is een Latijns woord en betekent ‘De Sleutel’ en is daarmee een verwijzing naar het gelijknamige bisdomblad, dat ook maandelijks verschijnt. Clavis blijft zich net als het Infobulletin richten op relevant kerkelijk nieuws uit Limburg. Daarnaast zullen er ook meer verdiepende thema’s uitgewerkt worden. In de eerste uitgave is dat bijvoorbeeld ‘geloof en kunst’. Daarnaast biedt Clavis meer mogelijkheden om met foto’s en filmpjes te werken.
De omvorming van het Infobulletin tot een digitaal magazine is onderdeel van een aantal vernieuwingen in het communicatiebeleid van het bisdom Roermond. De opzet van het Infobulletin was verouderd en sloot niet meer aan bij de eigentijdse technieken om online een tijdschrift uit te geven. Bovendien waren met het uitbrengen van het Infobulletin relatief hoge kosten gemoeid, waarop nu kan worden bezuinigd.
Het gedrukte Infobulletin verschijnt na deze uitgave nog twee keer: in juni en in juli/augustus. Dit is bedoeld als overgangsperiode, waarin iedereen die geïnteresseerd is kan overschakelen naar de digitale uitgave. Oudere lezers die geen eigen internetaansluiting hebben, worden geadviseerd om iemand in hun omgeving te zoeken die Clavis kan ontvangen en relevante artikelen wil printen. De techniek van het webmagazine is er op gericht dat elk artikel afzonderlijk als PDF opgeslagen of geprint kan worden. Vanaf september verschijnt de gedrukte versie van het Infobulletin niet meer.
Het nieuwe webmagazine is voortaan elke maand te lezen op:
www.clavis.bisdom-roermond.org. Neem een gratis abonnement op Clavis
De komende drie jaar worden alle waardevolle kunstvoorwerpen in de Limburgse kerken geïnventariseerd. Het zogeheten roerend religieus erfgoed wordt gefotografeerd, beschreven en gedocumenteerd. Alle gegevens worden in een centrale database opgeslagen. Deze vervangt de papieren inventarislijsten die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw zijn gemaakt.
Het project wordt uitgevoerd door het Bisdom Roermond, in samenwerking met organisaties als het Huis voor de Kunsten, de Monumentenwacht Limburg, diverse Limburgse musea en het religieus museum Catharijneconvent in Utrecht. De inventarisatie vindt niet alleen plaats in katholieke kerken, maar ook in protestantse en in de synagoge van Maastricht. Het project wordt voor een groot deel gefinancierd door de Provincie Limburg en het Mondriaanfonds. Ook de kerkgenootschappen zelf leveren een bijdrage.
Verantwoord beheer
Het bisdom heeft twee projectmedewerkers aangenomen, die samen met een team van vrijwilligers alle kerken in Limburg gaan bezoeken om het roerend erfgoed te inventariseren. “We kijken daarbij niet alleen naar schilderijen en beelden,” legt kunsthistoricus Sander van Daal uit, “maar ook naar liturgisch vaatwerk, reliekhouders, kandelaars, paramenten en bijzondere boeken.”
De komende weken worden bij wijze van proef de kerken in het dekenaat Thorn geïnventariseerd. Aan de hand daarvan wordt een werkschema voor de rest van Limburg opgesteld. Alle verzamelde gegevens worden in een besloten database van het Catharijneconvent in Utrecht opgeslagen, zodat er op termijn een goed gedocumenteerd digitaal overzicht ontstaat van alle religieuze kunst en waar deze zich bevindt. “Door de inventarisatie ontstaat een goed beeld van het roerend religieus erfgoed in Limburg,” zegt Van Daal. “Dat is van belang voor een goed beheer van de kunst, maar biedt kerken ook de mogelijkheid om verantwoorde keuzes te kunnen maken bij sluiting, herbestemming of afstoting.”
Startbijeenkomst
Op 13 juni wordt in Genhout het officiële startsein voor het project gegeven door onder meer gedeputeerde Hubert Mackus van de provincie Limburg. Alle kerkbesturen krijgen binnenkort uitvoerig bericht over het project. Ook horen ze dan in welke periode de kerken in hun dekenaat/regio aan de beurt zijn om bezocht te worden. Het project moet in het voorjaar van 2020 helemaal afgerond zijn.
Vrijwilligers gezocht
Voor versterking van het team dat de inventarisaties gaat uitvoeren, worden nog enkele vrijwilligers gezocht. Gedacht wordt aan mensen die interesse hebben in het mee inventariseren van kunstvoorwerpen en kerkelijke inventarissen. Er is een profielschets opgesteld waaraan vrijwilligers moeten voldoen die hiervoor in aanmerking willen komen.
Lees de profielschets
Foto: Sander van Daal (l) en Lennard Willems gaan alle kerken in Limburg inventariseren.
We leven meer dan ooit in een beeldcultuur. Plaatjes blijven beter hangen dan woorden. Ook in geloofsoverdracht. Dat komt goed uit, want onze kerken hangen vol met afbeeldingen en schilderijen. “Kunst kan een heel goede manier zijn om het geloof te verkondigen,” zegt pastoor Marcus Vankan. “Alleen jammer dat we er zo weinig gebruik van maken.”
De pastoor van vijf parochies in de regio Heythuysen probeert al jaren kunstwerken in te zetten in de verkondiging. Zaterdag 20 mei geeft hij daarover samen met kapelaan George Dölle een workshop in Houthem. “Zolang als ik priester ben, organiseer ik al kunstavonden in de parochie,” legt Vankan uit. “Dat begon toen ik kapelaan was in Roermond. Samen met de dominee heb ik daar drie jaar achter elkaar een oecumenische geloofscursus gegeven. Aan de hand van schilderijen bespraken we de geloofsbelijdenis. Die avonden werden goed bezocht, soms waren er wel vijftig mensen per avond. Daar heb ik ontdekt dat kunst een goede manier kan zijn om tot verdieping te komen.”
Hij is met kunst opgevoed. Zijn moeder was creatief docente in het volwassenenonderwijs. “Het gevoel voor kunst heb ik van haar,” zegt Vankan. “We gingen vroeger veel naar musea en exposities. Ik kan nog steeds heel gefascineerd raken als ik mensen een schilderij zie ontleden.” Na de middelbare school begon hij zelf ook aan een opleiding waarin kunstgeschiedenis een rol speelde, totdat hij de overstap naar de priesteropleiding maakte. “Sindsdien komen geloof en kunst voor mij bij elkaar,” zegt hij. “Ik lees er veel over en ga nog steeds graag naar musea. Tegelijkertijd probeer ik het ook te gebruiken om mensen te helpen met zingevingsvragen.”
Gevraagd naar zijn aanpak, zegt hij: “Het begint met goed kijken. Ik laat mensen uitgebreid vertellen wat ze op een schilderij of in een beeld zien en wat het met hen doet. Wat gebeurt er? Wat raakt je? Waarom vind je die kleurencombinatie zo bijzonder? Dat helpt om emoties onder woorden te brengen en te kanaliseren. Het is me opgevallen dat er dan bij veel mensen verdriet naar boven komt. Ik sprak ooit een moeder die een kindje verloren had. Een schilderij van Maria met kind maakte bij haar heel veel los. Door naar het schilderij te kijken, kon ze erover praten.”
Vincent van Gogh
Ook in de parochies waar hij nu werkt, organiseert Vankan regelmatig bezinningsavonden rond kunstwerken. Het liefst rond een actueel thema. “Ik heb een presentatie gemaakt, waarin ik aan de hand van honderd afbeeldingen van Jezus laat zien hoe kunstenaars hem door de eeuwen heen hebben afgebeeld. Vorig jaar zijn we op zoek gegaan naar kunstwerken waarin barmhartigheid tot uitdrukking werd gebracht. En in 2015 was het 125 jaar geleden dat Vincent van Gogh overleed. Dat was een goede aanleiding om de religieuze thema’s in zijn werk te ontdekken.”
Veel mensen associëren Van Gogh niet meteen met religieuze kunst, maar volgens Vankan zijn diens schilderijen juist heel erg religieus geïnspireerd. “De Aardappeleters is zijn variant op het laatste avondmaal. In plaats van brood en wijn staan er aardappels en koffie op tafel, kostbaar voedsel in zijn tijd. In het midden zie je een figuur op de rug. De onbekende man. Wie wil kan daar Christus in zien, die onder ons aanwezig is.” Ook in modernere kunstwerken ziet Vankan soms heel mooie verwijzingen. “In de beroemde kruisweg van Aad de Haas in Wahlwiller zijn bijna alle figuren kleiner dan Christus, behalve Veronica die de tranen van Christus droogt. De Haas zei: ‘Wie dat kan, is even groot als Christus.’ Dat is toch een prachtig getuigenis.”
Om dergelijke verwijzingen in kunstwerken te kunnen herkennen, moet je wel de bijbehorende verhalen kennen. De vraag is of moderne mensen dat nog kunnen? “Dat klopt,” zegt pastoor Vankan. “Als je de Bijbel niet kent, herken je ook de figuren op een schilderij of in een glas-in-loodraam niet. Anderzijds kunnen wij als kerk die beelden wel gebruiken om die verhalen opnieuw te vertellen. Juist omdat we in een beeldcultuur leven, blijven ze waarschijnlijk ook beter hangen. Laten we niet vergeten dat dit vaak ook de reden was, waarom de kunstwerken ooit gemaakt zijn. Met afbeeldingen werden de Bijbelverhalen verteld aan mensen die niet lezen konden.”
Schroom
De Kerk heeft door de eeuwen heen kunst altijd ingezet als artistieke en esthetische uitingsvorm van geloof, maar ook als catechesemiddel om de boodschap over te brengen. Vankan bespeurt bij collega’s soms enige schroom om dat opnieuw te gaan doen. “Een tijd geleden hadden de priesters van een dekenaat me uitgenodigd om te vertellen hoe ik zo’n kunstavond opbouw. Ik heb uitgelegd dat ik via een powerpointpresentatie mensen naar afbeeldingen laat kijken en vervolgens het verdiepende gesprek aanga. De collega’s waren heel verrast dat die aanpak werkt. Ze hadden er nooit bij stil gestaan dat je op die manier een beeldmeditatie kunt opbouwen. Soms laat ik tijdens de preek een afbeelding zien of ik beschrijf waarom een schilderij mij geraakt heeft. Dat moet je natuurlijk niet elke zondag doen, maar met enige regelmaat kan dat best. Zeker als je een kerk hebt, waar de afbeeldingen gewoon aan de muur hangen. Loop maar eens met kinderen langs kruiswegstaties en laat ze vertellen wat ze zien. Dan krijg je indrukwekkendste verhalen.”
Hoewel er minder kunstenaars zijn die expliciet vanuit een religieuze overtuiging werken, ziet Vankan in hedendaagse kunst ook wel pogingen om een spirituele laag te raken. “Mensen zeggen vaak dat ze moderne kunst niet begrijpen of elitair vinden. Maar als je de rust neemt om er wat langer naar te kijken, ontdek je soms dat het werk op een heel andere manier religieus is en wel degelijk ook zingevingsvragen stelt.”
Tijdens de bijeenkomst in Houthem zal pastoor Vankan aan de hand van vier schilderijen uitleggen hoe hij kunst inzet om de boodschap van het evangelie over te brengen. “Sinds de eerste fresco’s in de catacomben in Rome is kunst gebruikt om het geloof door te geven. De eeuwen door hebben kunstenaars dat steeds opnieuw gedaan. Dan moet dat nu toch ook kunnen? Als we maar blijven kijken en vragen durven te stellen.”
Foto: Pastoor Marcus Vankan bij een schilderij van de onlangs overleden kunstenaar Sjef Hutschemakers
Bij gelegenheid van de 100e verjaardag van de verschijningen van Maria in Fátima zijn de Nederlandse bisdommen toegewijd aan Maruia.
Dat gebeurde tijdens een sfeervolle vesperviering in de O.-L.Vrouwebasiliek in Maastricht in aanwezigheid van alle Nederlandse bisschoppen.
In het weekeinde van 10 en 11 juni wordt voor de achtste keer de landelijke Open Kloosterdag gehouden. Centraal staat deze keer de spiritualiteit van de betreffende orde of congregatie. Om die reden heeft de dag het motto 'Inzicht in onze spiritualiteit' meegekregen.
Wat heeft de spirituele voorgangers (V/M) destijds bewogen? Wat beweegt degenen die in de voetsporen van die voorgangers getreden zijn nu? Religieuzen willen blijven getuigen van hun intense geraaktheid door God en door mensen. Daarom staat dit jaar de ontmoeting met de religieuzen en hun spiritualiteit centraal tijdens en niet het gebouw waarin zij leven.
Met dit initiatief willen religieuzen laten zien dat religieus leven een eigentijdse levenskeuze is. Zij willen tonen hoe zij religieus leven in deze tijd vormgeven. Men hoopt op een inspirerende en respectvolle ontmoeting, waarin bezoekers en kloosterlingen op informele wijze met elkaar in contact kunnen komen.
Limburgse deelnemers
Verspreid door het land stellen dit weekeinde bijna veertig kloosters hun deuren open. In Limburg gaat het om de Hubertuskerk van de paters montfortanen in Genhout, de benedictijnerabdij in Mamelis (Vaals), het Arnold Janssenklooster in Wahlwiller, Klooster Wittem van de pater redemptoristen en het klooster van de liefdezusters van het kostbaar bloed op de Windraak (Sittard). Het programma varieert per klooster: lezingen, tentoonstellingen, wandelingen, ontmoeting, muziek. Vrijwel alle kloosters nodigen hun bezoekers uit om ook een of meer gebedsdiensten bij te wonen.
Het grootseminarie Rolduc heeft bij gelegenheid van Roepingenzondag een glossy magazine op de markt gebracht om belangstellenden een kijkje achter de schermen van de priesteropleiding te geven.
In het magazine staan interviews met studenten, docenten en medewerkers van het grootseminarie Rolduc. Zo wordt uitgelegd wat het betekent om priester te worden en vertellen studenten hoe zijn hun roeping ervaren hebben. “Opeens was het net alsof een stem in mijn hoofd zei: ‘je moet priester worden.’ Daar schrok ik enorm van,” vertelt de 23-jarige Clemens van Lier uit Weert. “Ik ben wel gelovig opgevoed, maar dit lag toch niet direct voor de hand”, zegt hij in een persoonlijk interview, waarin hij zijn weg naar de priesteropleiding beschrijft.
Enkele van zijn medestudenten uit India en Mexico vertellen openhartig hoe het voor hen was om naar Nederland te komen en hier hun priesterstudie voort te zetten. “Ik kende Ajax en PSV en verder wist ik helemaal niets van Nederland,” aldus een van hen. Ook vertellen ze hoe ze de Kerk in Nederland ervaren: “De mensen in de parochies zijn blij als we komen, we worden overal welkom geheten.”
Bisschop Frans Wiertz van Roermond haalt in het magazine herinneringen op aan zijn eigen tijd op het, toen nog, kleinseminarie Rolduc – “Het was een maatschappij op zich, een klein dorp, met een eigen harmonie, een bakkerij, een slagerij en allerlei clubs.” – en hij legt uit waarom hij ervoor gekozen heeft om buitenlandse priesterstudenten uit te nodigen om naar Limburg te komen. “We hebben in het verleden duizenden missionarissen over de hele wereld gestuurd. Nu wij een tekort hebben aan roepingen van eigen bodem, is het verantwoord om een beroep te doen op de wereldkerk, die in sommige landen een overvloed aan roepingen kent.”
Rector Lambert Hendriks omschrijft het werk van de priesteropleiding in de glossy als “zaaien voor de toekomst”. Wie in deze tijd priester wil worden, moet volgens hem een groot aanpassingsvermogen hebben, een rotsvast geloof en met tegenslagen kunnen omgaan. “Als je projecten wilt opzetten en er onmiddellijk succes mee wilt boeken, moet je geen priester worden,” zegt hij eerlijk. “Dan raak je alleen maar gefrustreerd. Maar wanneer je als resultaat ziet dat je de gelegenheid hebt om er voor mensen te zijn, kun je veel voldoening uit je priesterschap halen.”
Ook diakens en geestelijk verzorgers
Naast de priesteropleiding kent het grootseminarie Rolduc in Kerkrade ook nog andere pastorale opleidingsvarianten, waar permanentdiakens, pastoraal werk(st)ers, geestelijk verzorg(st)ers en catecheten worden opgeleid. Ook deze opleiding wordt in het magazine belicht. Zo vertelt Suzan Crapels uit Roermond waarom zij voor een opleiding aan het Theologisch Instituut Rolduc gekozen heeft: “Ik wil me graag voor de Kerk inzetten. Daar ligt mijn hart.”
Naast persoonlijke interviews duikt de glossy ‘Geroepen’ ook in de geschiedenis van de ruim 900 jaar oude Abdij Rolduc, waar de priesteropleiding sinds 1974 gevestigd is. In het blad staan verder diverse rubrieken met leuke weetjes over Rolduc. Zo wordt het ‘spinnenwonder’ uit de 12e eeuw beschreven en vertelt studieprefect Detlef Rohling dat Plato nog altijd op Rolduc rond schuifelt. Uiteraard is in de glossy ook praktische informatie te vinden voor lezers die interesse hebben om zelf een theologische opleiding te gaan volgen.
Het glossy magazine ‘Geroepen’ is een uitgave van grootseminarie Rolduc. Het magazine is voor € 7,50 te koop.
Glossy bestellen Meer informatie over opleidingen
Kunst kan een hulpmiddel zijn bij geloofsoverdracht. Hoe kunstwerken een rol kunnen spelen in godsdienstlessen of catechesegroepen wordt gepresenteerd tijdens een studiemiddag ‘Kunst in geloof, geloof in kunst’. in Houtherm-Sint Gerlach. Lees verder
In Roermond komen leden van de 37 gebedsgroepen van Biddende Moeders bij elkaar. Lees verder
In verband met Hemelvaart zijn de kantoren van het bisdom op donderdag 25 en vrijdag 26 mei gesloten.
De Limburgse zuster Anima Christi werkt als missionaris in Rusland. Ze vertelt over haar ervaringen in het kader van het 100-jarig jubileum in Fátima. Lees verder
Grote pontificale viering bij gelegenheid van het 375-jarig jubileum van de bedevaartplaats Kevelaear. Lees verder
In de Sint-Christoffelkathedraal in Roermond worden twee nieuwe priesters gewijd.
Informatiebijeenkomst over de mogelijkheden om een opleiding tot diaken, pastoraal werker of catecheet te volgen Lees verder