In Praag heeft afgelopen week de Europese bijeenkomst plaatsgevonden in het kader van de synode over synodaliteit. Vertegenwoordigers van alle Europese bisschoppenconferenties hebben daar met elkaar gesproken over de toekomst van de Kerk. Er zijn acht prioriteiten opgesteld, waarvan het overbruggen van de kloof tussen geloof en cultuur in Europa en meer aandacht voor de rol van vrouwen binnen de Kerk de opvallendste zijn. “Er was sprake van veelstemmigheid en tegelijk klonk de roep om verandering in de Kerk zo luid dat die niet over het hoofd kon worden gezien,” zegt pastoraal werker Rob Pauls, die namens het bisdom Roermond de plenaire sessies online volgde.
Vanuit Nederland was een delegatie van vier personen naar deze zogeheten ‘continentale vergadering’ in Praag afgereisd. De delegatie stond onder leiding van bisschop Hans van den Hende van Rotterdam, die ook voorzitter is van de Nederlandse bisschoppenconferentie. Daarnaast had elk bisdom iemand gevraagd om de bijeenkomsten digitaal te volgen. Elke delegatie mocht een korte presentatie verzorgen. Namens Nederland werd die uitgesproken door prof dr. Monique van Dijk, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Zij baseerde zich daarbij op de rapporten die afgelopen jaar door de bisdommen zijn opgesteld en die tot een landelijk verslag hebben geleid.
Aandacht specifieke groepen
In haar bijdrage gaf prof. Van Dijk eerlijk aan dat het synodale proces in Nederland geen ‘massabeweging’ is, maar vooral ‘learning by doing’. Namens de Nederlandse kerkprovincie riep ze alle aanwezigen op om vooral te luisteren naar de stemmen die doorgaans niet worden gehoord. Ze noemde daarbij expliciet de armen, gemarginaliseerden, mensen die zich niet welkom voelen, de LHBTQ-gemeenschap, gescheiden en hertrouwde mensen, migranten en mensen wier leven heel anders gelopen is dan ze gehoopt hadden. Ook vroeg ze speciale aandacht voor jongeren, van wie velen zich depressief of eenzaam voelen.
Een ander belangrijk punt dat Van Dijk namens de Nederlandse delegatie naar voren bracht was dat er onder andere behoefte is aan echte verbinding en solidariteit tussen parochies en mensen die zich buiten het kerkgebouw bevinden. “De spanning tussen barmhartigheid en waarheid is voelbaar, vooral wanneer mensen geconfronteerd worden met gebrokenheid van leven en kwetsbaarheid.” Ook vroeg ze aandacht voor de deelname van leken en vooral van vrouwen op alle niveaus in de Kerk. “Een terugkerend thema in de verslagen is dat de Kerk de stem en de specifieke leiderschapskwaliteiten en gemeenschapsopbouwende kwaliteiten van vrouwen nodig heeft.” Ook pleitte ze voor een meer inclusieve en gastvrije Kerk en voor meer vorming en kennisoverdracht over geloof en evangelisatie.
Veelstemmigheid karakteriseerde de conferentie. Tegelijk klonk de roep om verandering in de kerk zo luid dat die niet over het hoofd kon worden gezien.
Limburgse deelnemer
Het bisdom Roermond had pastoraal werker dr. Rob Pauls van de Andreasparochie in Heerlen gevraagd om de continentale vergadering op afstand te volgen. “De sfeer tijdens de bijeenkomsten was heel open en respectvol,” zegt hij terugkijkend. “Het was een goede zet van de organisatie om de korte referaten en presentaties af te wisselen met gebed. De stilte- en gebedsmomenten hebben de bijeenkomsten een extra dimensie gegeven die bij velen ervoor zal hebben gezorgd de bereidheid om goed naar de ander te luisteren niet te laten verslappen.”
Het viel Pauls op dat veel presentaties en commentaren uit alle landen van Europa kritisch waren over de klerikale Kerk en uitdrukking gaven aan het gevoelen dat leken te weinig ruimte krijgen in de Kerk. “De plaats van vrouwen in de Kerk was een steeds terugkerend thema. Net zoals de overtuiging dat de Kerk inclusiever zou moeten zijn dan ze feitelijk is.” Daarnaast werden er volgens Pauls ook zorgen uitgesproken over de mogelijke verwatering van de kerkelijke leer en de sacramentele praktijk. “Er werd vaak gerefereerd aan het feit dat de Kerk een mysterie is. Geregeld is ook de noodzaak van geestelijke vorming en overdracht van geloofskennis genoemd voor alle gedoopte leden van de Kerk als voorwaarde voor een vitale Kerk in de toekomst. Veelstemmigheid karakteriseerde de conferentie. Tegelijk klonk de roep om verandering in de Kerk zo luid dat die niet over het hoofd kon worden gezien.”
Slotdocumenten
Op de laatste ochtend van de bijeenkomst werd een ontwerptekst voor een slotdocument voorgelezen, waarin alle bijdragen van de voorgaande dagen werden samengevat. “Wat gedeeld werd was de overtuiging dat synodaliteit en missie bij elkaar horen. Zonder dialoog en bereidheid naar elkaar te luisteren, is geen missie mogelijk. Meerdere keren werd synodaliteit genoemd als ‘een nieuwe stijl om Kerk te zijn’.” Ook woorden als ‘een dienende en broederlijke Kerk’ vielen volgens Pauls regelmatig.
Bisschop Van den Hende zei af afloop van de conferentie te verwachten dat het opnieuw bestuderen van het Tweede Vaticaans Concilie en met name het document over de Kerk – ‘Lumen Gentium’ – hard nodig is om het begrip synodaliteit beter te kunnen begrijpen en te verbinden met de identiteit van de Kerk, die geroepen is om in verbondenheid met Christus het evangelie te beleven en te verspreiden, met de inzet van alle geledingen van de Kerk.
De ontwerptekst is niet het definitieve slotdocument van de continentale vergadering in Praag. De komende weken wordt aan een afsluitende tekst gewerkt. Wel zijn al de acht prioriteiten gepubliceerd, die aan het einde van dat document komen te staan. De deelnemende bisschoppen hebben nog een eigen document gepubliceerd, dat aansluit bij de tekst van het concept-slotdocument en waarin ze beloven het synodale proces in hun bisdommen gaande te houden. Beide documenten worden naar Rome gestuurd ter voorbereiding op de officiële bisschoppensynode die in oktober van dit jaar én volgend jaar wordt gehouden.
Acht prioriteiten
Tijdens de continentale vergadering over synodaliteit, die van 5 tot en met 12 februari in Praag werd gehouden, zijn de volgende acht prioriteiten genoemd:
1. Verdieping van de praktijk, theologie en hermeneutiek van de synodaliteit. Wij moeten iets herontdekken dat oud is, tot de aard van de Kerk behoort en altijd nieuw is. Dit is een taak voor ons. Wij zetten de eerste stappen op een pad dat zich gaandeweg opent;
2. De kwestie van een algemeen priesterschap van de gelovigen behandelen, als de horizon van een bezinning op charisma's en bedieningen (gewijd en niet gewijd) en de relaties daartussen;
3. De vormen van een synodale gezagsuitoefening verkennen, dat wil zeggen de dienst van het begeleiden van de gemeenschap en het bewaren van de eenheid;
4. De criteria verduidelijken voor de beoordeling van het synodale proces en welke besluiten op welk niveau thuishoren, van het plaatselijke tot het universele.
5. Concrete en moedige besluiten te nemen over de rol van vrouwen binnen de Kerk en over hun grotere betrokkenheid op alle niveaus, ook bij de besluitvorming (decision making en decision taking);
6. Nadenken over de spanningen rond de liturgie, om de Eucharistie als bron van gemeenschap synodaal opnieuw te begrijpen;
7. De vorming tot synodaliteit van het gehele volk van God bevorderen, met bijzondere aandacht voor de onderscheiding van de tekenen des tijds met het oog op de uitvoering van de gemeenschappelijke zending;
8. Een levendige zin voor zending vernieuwen, de kloof tussen geloof en cultuur overbruggen om het Evangelie terug te brengen tot de gevoelens van de mensen, een taal vinden die traditie en aggiornamento (bij de tijd brengen) kan verwoorden, maar vooral met de mensen wandelen in plaats van over hen of tot hen te spreken. De Geest vraagt ons te luisteren naar de schreeuw van de armen en de aarde in Europa, en in het bijzonder naar de wanhopige schreeuw van de slachtoffers van de oorlog die een rechtvaardige vrede eisen.
(Bron: RKKerk/Kerknet/CCEE)
Nederlandse bijdrage Slottekst continentale bijeenkomst Slotverklaring bisschoppen
Precies een jaar na de grote landelijke conferentie over de Missionaire Parochie in Breda wordt er een vervolgbijeenkomst gehouden in de vorm van een miniconferentie. Deze vindt plaats op zaterdag 25 maart in Veenendaal (bij Wageningen). Ook leden van pastorale teams en kerkbesturen in Limburg zijn van harte uitgenodigd hieraan deel te nemen.
De conferentie van vorig jaar met de Canadese priester James Mallon als hoofdgast trok veel belangstelling. Sommige parochies zijn daarna enthousiast aan de slag gegaan, andere hebben wat meer moeite om het ‘missionair’ zijn in praktijk te brengen of zoeken nieuwe inspiratie. De miniconferentie is bedoeld voor iedereen in parochies die nieuwsgierig of juist sceptisch is naar het concept van een ‘missionaire parochie’.
Mallon
Uitgangspunt voor deze bijeenkomst zijn opnieuw de boeken ‘Als God renoveert’ (Divine Renovation) van James Mallon en 'Rebuilt' van de Amerikaanse priester Michael White en Tom Corcoran. Geïnspireerd door deze boeken zijn parochies over de hele wereld aan de slag gegaan met de principes voor parochievernieuwing die daarin beschreven staan. Ook in Nederland proberen inmiddels diverse parochies deze waarden in de praktijk te brengen. Op 25 maart vertellen zij over hun ervaringen.
Het verlangen van de Missionaire Parochie is om te beantwoorden aan de opdracht van Jezus: dat steeds meer mensen uitgenodigd worden om Hem te volgen, zijn leerling te worden en op hun beurt ook anderen tot leerling te maken (naar Mat. 28, 19-20). Centrale elementen in dit proces zijn evangelisatie en gastvrijheid, juist naar hen die (nog) niet verbonden zijn met de Kerk.
Voor wie
De miniconferentie is bedoeld voor iedereen die ernaar verlangt om met zijn of haar parochie de weg in te slaan naar een missionaire parochie of die op die weg verder wil gaan. Welkom dus aan parochianen, vrijwilligers en bestuursleden, aan bisschoppen, priesters en diakens, aan pastoraal werkers, catechisten en pastoraal assistenten.
De organisatie geeft aan dat de dag het meest zal opleveren wanneer belangstellenden met een groep uit hun parochie of geloofsgemeenschap deelnemen. “Zo kun je ook na deze dag samen verder met wat je hebt ervaren en je hebt voorgenomen,” aldus de uitnodiging. Iedere vijfde deelnemer is gratis.
Sprekers
De twee belangrijkste sprekers zijn Hannah Vaughan-Spruce en Paul Donders. Mevrouw Vaughan is in het Verenigd Koninkrijk verantwoordelijk voor het proces ‘devine renovation’ en werkte zelf als catechist in een parochie. Daarnaast promoveerde ze op het gebied van de sociologie van religie en theologie. Ze zal spreken over het thema ‘Hier ben ik’ en de drie belangrijke sleutels van parochievernieuwing, puttend uit haar eigen ervaringen. Wat kunnen wij hiervan leren, en hoe kan dit ons helpen op onze weg naar een missionaire parochie?
Paul Donders is consultant, trainer en directeur van Xpand Nederland. Hij zal spreken over basisprincipes voor goed en gezond leiderschap in de context van een parochie. Als we leiderschap definiëren als een vorm van invloed, oefent ieder van ons ‘leiderschap’ uit. Daarbij is iedere gedoopte op basis van zijn of haar doopsel geroepen om een missionaire leerling te zijn. De vraag is: hoe doen we dat en wat betekent dit voor de parochie? Onder zijn leiding gaan we in groepjes per parochie aan de slag om deze principes te vertalen voor onze eigen geloofsgemeenschap.
Praktische info
De miniconferentie Missionaire Parochie wordt georganiseerd door een aantal organisaties die met elkaar samenwerken om parochies te stimuleren en te ondersteunen om meer missionair te worden. Dat zijn: het Centrum voor Parochiespiritualiteit (CPS), Alpha Nederland, Katholiek Alpha Centrum, Xpand (leiderschapsontwikkeling voor parochies) en het bisdom Breda. Daarbij is er ondersteuning van Divine Renovation (internationale organisatie die parochies ondersteunt om meer missionair te worden).
De miniconferentie vindt plaats op zaterdag 25 maart in evenementenlocatie ‘De Basiliek’ aan de Wiltonstraat 56 in Veenendaal. Kijk voor meer informatie over het programma en deelname op de website van de Missionaire Parochie
De officiële campagne van Actie Kerkbalans 2023 is afgelopen. Hoe gaat het nu verder? Belangrijk is om de campagne goed te evalueren. En het is altijd een goed idee om de vrijwilligers die meegeholpen hebben te bedanken voor hun inzet.
Vrijwilligers zijn onmisbaar bij de organisatie van Actie Kerkbalans! Denk aan alle mensen die de afgelopen weken weer langs de deuren gingen. Of die de administratie in orde maakten. Of die meehielpen bij de organisatie van het startmoment. Het landelijk campagneteam heeft digitale kaartjes gemaakt die heel makkelijk via e-mail of WhatsApp naar vrijwilligers gestuurd kunnen worden om hen te bedanken voor hun inzet. Vergeet ook niet om de parochianen die een bijdrage hebben overgemaakt op de een of andere manier te de bedanken voor hun steun aan de parochie.
Evalueer uw actie
Als het goed is, heeft elke parochiefederatie voorafgaand aan Actie Kerkbalans een campagneplan gemaakt. Nu de actie afgelopen is, is het goed om dit te evalueren. Hoeveel parochianen hebt u dit jaar weten te bereiken? Hoeveel toezeggingen voor giften zijn er binnengekomen? Maar ook: welke reacties heeft u ontvangen van parochianen? En hoe is de organisatie en communicatie verlopen? Neem deze maand de tijd om de afgelopen Actie Kerkbalans te evalueren. Dit is belangrijk om te ontdekken welke zaken volgend jaar eventueel anders aangepakt zouden moeten worden. Doe de evaluatie bij voorkeur samen met het team en de vrijwilligers. Dat kan natuurlijk ook door alle betrokkenen via de mail of de app een aantal vragen te stellen. Of misschien met een belrondje?
Vragen die u kunt stellen:
- Hoe kijkt u terug op de actie?
- Wat ging goed, wat kon beter?
- Hoe vond u de ondersteuning vanuit de organisatie?
- Wat had u graag anders gezien?
- Hoe reageerden kerkleden op de actie?
- Wat zouden we volgend jaar weer of juist anders moeten doen?
Inventariseer gelijk bij uw vrijwilligers of zij nog pastorale vragen hebben meegekregen of opgepikt bij het ophalen van de enveloppen, zodat hier iets mee gedaan kan worden.
Houd Kerkbalans onder de aandacht
De actieperiode is voorbij. Maar tegelijk is Actie Kerkbalans nooit afgelopen! Sommige parochie voeren in een andere periode van het jaar actie. Dat is prima. Het is belangrijk om de kerkbijdrage door parochianen het hele jaar door onder de aandacht te houden. Zo blijkt uit het onderzoek van Citisens dat kerkgangers graag meer duidelijkheid willen over waar het geld aan wordt besteed. Let erop dat hier gedurende het jaar updates over worden gegeven.
Begin bijvoorbeeld met een terugblik in het parochieblad over hoe de actie in uw parochiefederatie is verlopen. Dit is meteen een reminder voor parochianen die hun bijdrage nog niet hebben overgemaakt om dit alsnog te doen. Denk er ook eens over na om de buurt rondom het kerkgebouw of in de wijdere omgeving te informeren. Uit het onderzoek van Citisens blijkt dat daar zeker belangstelling voor is.
Vervolgstappen
Hieronder enkele stappen voor de komende maanden. In de kalender op de site van Actie Kerkbalans is meer informatie over deze stappen te vinden, inclusief tips en handige links.
De stappen voor februari in het kort:
1. Koppel terug over de actie aan uw kerkleden
2. Sluit de actie af met de vrijwilligers
En de stappen voor maart:
1. Stuur een herinnering naar kerkleden
2. Houd Actie Kerkbalans onder de aandacht, ook in de wijk- of dorpsgemeenschap
Download bedankkaarten Download voorbeeldbericht Download gratis advertentie
Op Carnavalsmaandag en -dinsdag zijn de kantoren van het bisdom Roermond gesloten.
Vandaag is het Aswoensdag, het begin van de 40-daagse voorbereidingstijd op Pasen. Vandaag start ook de Vastenactie.
Studiedagen voor de priesters van het bisdom Roermond in het grootseminarie Rolduc.
Kwartaalvergadering van de dekens en de staf van het bisdom Roermond.
De provincie Limburg houdt vandaag een symposium over verduurzaming van religieus erfgoed. Meer info
Paus Franciscus viert vandaag de 10e verjaardag van zijn pausverkiezing.
Internationale gebedsactie '24 uur voor de Heer'. Meer info over gebedsvieringen in Limburg volgt via website bisdom